Ez dakizu ze liburu oparitu? Hona hemen liburu zerrenda luze bat adin ezberdinetarako.
· 0-2 urte bitartean
- Kras-kras krokodiloa
- Gabon hartzatxoa
- Gure umetxoa
- Ikasi alfabetoa jostatuz
- Munstroak nonahi
- Ahatea, antzara, txerria eta otsoa
- Etxea nahi zuen elefantea
· 2-4 urte bitartean
- Hiru txerrikumeak
- Zazpi antxumeak
- Kipulak
- Kattalin udan
- Tulipan txikia
- Suhiltzailearen hankak
- Berakatz zopa
- Buru ehiztari
- Egun bat hondartzan
- Loreren beldurrak
- Baserriko abereak
- Untxikumeak baserrian
- Pirata zaharra
- Txori-katua
- Xomorrotxoak
- Zeu gidari!
· 4-7 urte bitartean
- Amaia mendian
- Amaia eta tutua
- Bobi bota
- Teo-ren bilduma
- Ibai-ren bilduma
- Hontz txikia
- Pinotxo
- Zientzia xumea
- “El barco de vapor” saileko liburu zuriak
- Pirritx eta Porrotxen bilduma
- Urrezko giltza
- Adio, Jonas
- Kamile. Aita eta ama ez daude haserre
- Mattin parrat
- Marrazkitan blai
- Sekretuak belarrira
- Gure amona Lutxi
- Itsasoak ihes
- Itsasargia
- Hau al da benetako giza bidea?
· 7-9 urte bitartean
- Nikolas txiki
- Xola eta lehoia
- Eta zer? bilduma
- El barco de vapor saileko laranja kolorekoak.
- Triste nago
- Pirritx eta Porrotxen bilduma
- Rosa caramelo
- Suge dragoitxo
- Ipuin klasikoak (Txanogorritxo, Hiru txerrikumeak, Hamelingo txirularia…)
- Martarentzat eskutitza
- Aisha eta tximeleta zuria
- Ipuinak animaliekin
- Jostun kementsua
- Zomorro gaizto maitagarria
- Supositorioak otsoarentzat
- Carlota jarroiaren atzean izkutatu zenean
- Gurpil gainean nabil
- Nire herriak ostadarraren koloreak ditu
- Pako fakirra eta Zokomokordo
- Txerrikume pirata
- Ttantto
- Sudurretik txintxilika
· 9-12 urte bitartean
- Harry Potter
- Mafalda
- Gabai
- Tintin
- Munduari bira 80 egunetan
- Manolito laubegi
- Mortadelo eta Filemon
- Hotzikarak bilduma
- El barco de vapor saileko laranjak
- Kika supersorgina
- Momo
- Bihotz hausarta
- Bostak
- Snoopy
- Judy Moody
- Nire hiriko poemak
- Zaku bete hauts
- Zergatik bizi sa basoan Txanogorritxoren amona?
- Hogeitasei urte geroago
- Lesterren logika
- Noeliaren arka
- Otto
- Perfektuak
- Hegoaldera
- Zanbuloko zonanbulua
- Matilda
- Hortzak galtzen dituen kantaria
- Indianoaren etxea
· 12 urtetik aurrera
- Ispiluen gainean lotan
- Ostegunak
- Ostiralak
- Lehen amodioa Suedian
- Amodioaren gazi gozoak
- Michael Enderen liburuak (Istorio amaiezina…)
- Ipuin batean bezala
- Ostadarra sutan
- Zer duzu Nuria?
- Margolaria
- Hiru ahizpak
- Eragon
- Eztia eta ozpina
- Sute handi bat ene bihotzean
- 35 kilo esperantza
- Asmatu nor naizen
- Atearen atzean
- Bideak, aldapak eta bihurguneak
- Biurriak
- Carlotaren egunkari urdina
- Eraztun ospetsuaren arrastoa
- Euskaldunon mundua ihizpe
- Hil ala bizi
- Inork ikusi ezin duena
- Iturrino handia
- La Habana
domingo, 20 de enero de 2008
jueves, 17 de enero de 2008
LEHOIA ETA SAGUA
Behin batean, lehoia lurrean etzanda zegoen, luze-luze eginda, lo egin nahian. Eta sagua gainetik zebilkion zirikatzen, txintxan. Lehoia sagua buztanaz uxatzen saiatu zen. Saguak ekin. Lehoiak purrustada batzuk egin zituen. Alferrik. Lehoiak, azkenean, erpekada batez harrapatu zuen sagua.
Ahora sartzekotan zegoela, saguak barkamena eskatu zion:
- "Mesedez, faborez, arren, enazazu jan! Ni hain nimiñoa izanda, etzara asetuko. Gainera agian nire laguntasuna beharko duzu egunen batean."
- "Sagu batek niri lagundu? Ja, ja."
Lehoiari arrazoi barregarria iruditu zitzaion eta barkatu egin zion.
– "Tira, alde hemendik!"
Saguak eskerrak eman eta ziztu bizian aldegin zuen, lehoia damutu baino lehen.
Handik egun batzuetara, lehoia ehizan zebilela tranpa batean, sare batean, kateatuta gelditu zen. Han zegoen oihaneko erregea askatu ezinik, gixajorik gixajoenaren antzera, ezertarako gauza etzela. Amorratuta eta erabat etsita, lehoiak oihu ikaragarri bat egin zuen, oihana dardarka jartzeko adinakoa. Atera kontuak nolakoa izango zen: oihartzunak berak ere belarriak mindu egiten zituen.
Oihua entzun eta.. etzen ba sagua ingurura etorri! Sagua sareari haginka hasi zitzaion bere hortz txiki eta zorrotzak erabiliz. Orain sokatxo bat apurtu, gero beste bat, gero beste bat eta azkenerako lehoia askatu zuen. Hura lehoiaren poza! Lehoiek berez dute aho galanta ezta?, ba ikustekoa zen lehoi haren irribarrea! Pozik egonda ere beldurra ematen zuen haren ahoak.
Sagua ez, sagua etzen beldurtu.
- "Esan nizun behin, ni askatzea zure onerako izango zela. Ni aske utzita asmatu egin zenuen. Indartsuenari ere makalaren lagun izatea komeni zaio".
Lehoiak arrazoia eman zion. Ikustekoa zen! Katu otzan baten antzera mugitzen zuen buztana eta lehengo orroeak edo purrustadak egin beharrean:
- "Aii, Nire sagutxo kuttuna! Etorri nirekin ene maitea!"
Ahora sartzekotan zegoela, saguak barkamena eskatu zion:
- "Mesedez, faborez, arren, enazazu jan! Ni hain nimiñoa izanda, etzara asetuko. Gainera agian nire laguntasuna beharko duzu egunen batean."
- "Sagu batek niri lagundu? Ja, ja."
Lehoiari arrazoi barregarria iruditu zitzaion eta barkatu egin zion.
– "Tira, alde hemendik!"
Saguak eskerrak eman eta ziztu bizian aldegin zuen, lehoia damutu baino lehen.
Handik egun batzuetara, lehoia ehizan zebilela tranpa batean, sare batean, kateatuta gelditu zen. Han zegoen oihaneko erregea askatu ezinik, gixajorik gixajoenaren antzera, ezertarako gauza etzela. Amorratuta eta erabat etsita, lehoiak oihu ikaragarri bat egin zuen, oihana dardarka jartzeko adinakoa. Atera kontuak nolakoa izango zen: oihartzunak berak ere belarriak mindu egiten zituen.
Oihua entzun eta.. etzen ba sagua ingurura etorri! Sagua sareari haginka hasi zitzaion bere hortz txiki eta zorrotzak erabiliz. Orain sokatxo bat apurtu, gero beste bat, gero beste bat eta azkenerako lehoia askatu zuen. Hura lehoiaren poza! Lehoiek berez dute aho galanta ezta?, ba ikustekoa zen lehoi haren irribarrea! Pozik egonda ere beldurra ematen zuen haren ahoak.
Sagua ez, sagua etzen beldurtu.
- "Esan nizun behin, ni askatzea zure onerako izango zela. Ni aske utzita asmatu egin zenuen. Indartsuenari ere makalaren lagun izatea komeni zaio".
Lehoiak arrazoia eman zion. Ikustekoa zen! Katu otzan baten antzera mugitzen zuen buztana eta lehengo orroeak edo purrustadak egin beharrean:
- "Aii, Nire sagutxo kuttuna! Etorri nirekin ene maitea!"
BREMENGO MUSIKARIAK
Errotari baten astoak bizitza osoa eman zuen irin zakuak lepoan hartuta hara eta hona. Lan eskerga egin zuen errota hartan, bai, baina zahartzaroa iritsi zitzaionean errotariak, zeken halakoak, oso gaizki tratatzen zuen. Horregatik astoak alde egitea erabaki zuen:
- "Bremenera joango naiz eta han musika ikasi eta musikari lanetan arituko naiz"
Bide bazterrean txakur bat aurkitu zuen. Belarriak behera begira zituen, triste.
- "Zergatik zaude hain triste?", galdetu zion astoak.
- "Zahartuta nagoenez eta ehizan ezin dudanez, nagusiak etxetik bota nau"
- "Etorri nirekin".
Eta elkarrekin joan ziren. Pixkat aurrerago katu bat aurkitu zuten, hura ere kopetilun.
- "Zaharraren zaharrez, saguak harrapatzeko ere ez naiz gai, eta etxekoandreak ito egin nahi nau".
- "Erdu gurekin!"
Ordurako hiru ziren taldean. Aurreraxeago oilar bat aurkitu zuten egoera berean: "zatoz gurekin Bremenera" eta lauko taldea osatu zuten.
Ilunkaran etxe bat ikusi zuten. Hurbildu, leihotik kuku egin eta..... lapur taldea bertan! Baina ez pentsa gero animaliak beldurtu zirenik!.
- "Ederra etxea!", pentsatu zuten "Hemen bai gustora biziko ginatekela".
Eta berehala etxe hura eskuratzeko modua asmatzen jarri ziren. Azkenean bata bestearen gainean jarri, laurak batera zarataka hasi eta holan uxatu zituzten lapurrak. Animaliak etxe barrura sartu ziren.
Lapurrak, ordea, etziren oso urruti joan eta euretariko bat bueltatu egin zen etxean nor zegoen ikustera. Ilunetan sartu zen. Lapur gaixoa! Etzekien nolako harrera egingo zioten! Oilarrak kukurruku ozen bat egin zion belarrira, katuak erpeka, txakurrak izterrean kosk eta astoak ostikada handi bat jo zion. Lapurrak minduta eta izututa aldegin zuen.
- "Sorgin bat dago etxe horretan!", esan zien oihuka taldekideei. "Goazen hemendik! Goazen albait arinen".
Bremenera bidean zihoazen lau animaliak etxe hartan bizitzen geratzea erabaki zuten, hain zeuden gustura!
- "Bremenera joango naiz eta han musika ikasi eta musikari lanetan arituko naiz"
Bide bazterrean txakur bat aurkitu zuen. Belarriak behera begira zituen, triste.
- "Zergatik zaude hain triste?", galdetu zion astoak.
- "Zahartuta nagoenez eta ehizan ezin dudanez, nagusiak etxetik bota nau"
- "Etorri nirekin".
Eta elkarrekin joan ziren. Pixkat aurrerago katu bat aurkitu zuten, hura ere kopetilun.
- "Zaharraren zaharrez, saguak harrapatzeko ere ez naiz gai, eta etxekoandreak ito egin nahi nau".
- "Erdu gurekin!"
Ordurako hiru ziren taldean. Aurreraxeago oilar bat aurkitu zuten egoera berean: "zatoz gurekin Bremenera" eta lauko taldea osatu zuten.
Ilunkaran etxe bat ikusi zuten. Hurbildu, leihotik kuku egin eta..... lapur taldea bertan! Baina ez pentsa gero animaliak beldurtu zirenik!.
- "Ederra etxea!", pentsatu zuten "Hemen bai gustora biziko ginatekela".
Eta berehala etxe hura eskuratzeko modua asmatzen jarri ziren. Azkenean bata bestearen gainean jarri, laurak batera zarataka hasi eta holan uxatu zituzten lapurrak. Animaliak etxe barrura sartu ziren.
Lapurrak, ordea, etziren oso urruti joan eta euretariko bat bueltatu egin zen etxean nor zegoen ikustera. Ilunetan sartu zen. Lapur gaixoa! Etzekien nolako harrera egingo zioten! Oilarrak kukurruku ozen bat egin zion belarrira, katuak erpeka, txakurrak izterrean kosk eta astoak ostikada handi bat jo zion. Lapurrak minduta eta izututa aldegin zuen.
- "Sorgin bat dago etxe horretan!", esan zien oihuka taldekideei. "Goazen hemendik! Goazen albait arinen".
Bremenera bidean zihoazen lau animaliak etxe hartan bizitzen geratzea erabaki zuten, hain zeuden gustura!
miércoles, 16 de enero de 2008
ZERGATIK EZ DUEN ILARGIAK JANTZIRIK
Behin batean Ilargiak, amarengana hurbildu eta, hauxe esan zion:
- "Aizu, amatxo, soineko bat eduki nahi dut. Lurreko biztanleek erabiltzen dituztenak bezalako soineko bat eduki nahi dut".
- "Ongi da, alabatxo -erantzun zion amak- Zoaz jostunarengana eta esaiozu neurriak hartzeko".
Joan zen, bada, Ilargia jostunaren etxera. Hark neurriak hartu zizkion eta handik bost egunera itzultzeko eskatu zion. Bost egun igarota, han joan zen Ilargia jostunaren etxera lasterka bizian. Soinekoa janzten hasi zen baina ezin: laburregi eta estuegi zeukan.
- "Dirudienez, erratu egin naiz", pentsatu zuen jostunak bere arterako, eta neurriak hartu zizkion berriro.
- "Itzuli bost egun barru"- esan zion Ilargiari.
Ilargia bost egun geroago itzuli zen, soinekoa jantzi eta berriro gauza bera gertatu zitzaion: laburregi eta estuegi zeukan.Jostunak berriz ere neurriak hartu, handik bost egunera itzultzeko eskatu eta, beste barik, lanari ekin zion. Bost egun haiek igaro ziren. Jostunak soinekoa amaitu zuen baina Ilargia bere etxera sartzen ikusi zuenean....... ez zuen jantzi beharrik izan: bazekien ez zuela sekula ondo edukiko, une hartan Ilargia gazta bezain biribila baitzen.Jostuna etsita zegoen erabat:
-"Ezin dizut soinekorik egin, Ilargi, orain laurdena, gero erdia eta ondoren osoa zaudelako. Neurri asko hartu arren inoiz ez duzu soinekoa ondo edukiko"
.Horrexegatik geratu zen Ilargia soinekorik gabe eta horrexegatik dago oraindik ere biluzik.
Dena dela Ilargia, soinekoarekin edo gabe, beti eder.
- "Aizu, amatxo, soineko bat eduki nahi dut. Lurreko biztanleek erabiltzen dituztenak bezalako soineko bat eduki nahi dut".
- "Ongi da, alabatxo -erantzun zion amak- Zoaz jostunarengana eta esaiozu neurriak hartzeko".
Joan zen, bada, Ilargia jostunaren etxera. Hark neurriak hartu zizkion eta handik bost egunera itzultzeko eskatu zion. Bost egun igarota, han joan zen Ilargia jostunaren etxera lasterka bizian. Soinekoa janzten hasi zen baina ezin: laburregi eta estuegi zeukan.
- "Dirudienez, erratu egin naiz", pentsatu zuen jostunak bere arterako, eta neurriak hartu zizkion berriro.
- "Itzuli bost egun barru"- esan zion Ilargiari.
Ilargia bost egun geroago itzuli zen, soinekoa jantzi eta berriro gauza bera gertatu zitzaion: laburregi eta estuegi zeukan.Jostunak berriz ere neurriak hartu, handik bost egunera itzultzeko eskatu eta, beste barik, lanari ekin zion. Bost egun haiek igaro ziren. Jostunak soinekoa amaitu zuen baina Ilargia bere etxera sartzen ikusi zuenean....... ez zuen jantzi beharrik izan: bazekien ez zuela sekula ondo edukiko, une hartan Ilargia gazta bezain biribila baitzen.Jostuna etsita zegoen erabat:
-"Ezin dizut soinekorik egin, Ilargi, orain laurdena, gero erdia eta ondoren osoa zaudelako. Neurri asko hartu arren inoiz ez duzu soinekoa ondo edukiko"
.Horrexegatik geratu zen Ilargia soinekorik gabe eta horrexegatik dago oraindik ere biluzik.
Dena dela Ilargia, soinekoarekin edo gabe, beti eder.
ARTZAIN BATEN BETAURREKOAK
Igandero Elizara joaten zen artzain batek ohartu zuen herriko irakaslea betaurrekoak inoiz kendu gabe ibiltzen zela eta, benaz oldoztu ondoren, honela zion:
— Ez dut ezbairik: Irakasle hori betaurrekoak dituelako izango da herri honetako irakurlerik azkarrena.
Eta besterik gabe, erabaki zuen berak ere erostea.
Joan zen bada egun batean Donostiara. Bakar-bakarrik kalerik kale, jo horra eta jo hona, luzaro ibili ondoren, jo zuan noizbait betaurrekoak saltzen ziren denda batean.
Gelditu zen ate ondoan, eta deitu zuen indartsu:
— Eup! hemen saltzen al dira betaurrekoak?
— Bai gizona: zatoz aurrera — erantzun zioten — Hona hemen ugari eta merke.
— Merke nahi garesti: behin honaino ezkero ez naiz itzuliko erosi gabe.
— Hona hemen izparringia, eta ikusi ezazu zeinekin irakurtzen duzun hobeto.
Jarri zuan bat, eta izparringiari goitik behera begiratu ondoren, honela zioen:
— Ez dut batere irakurtzen.
— Ikusbide laburra al duzu?
— Laburra! Ez jauna, ez. Nik Aizkorriko muturretik zenbatzen ditut Ernion aurkitzen diren ardiak.
— Tira ba honekin.
Jarri zuan beste bat, honen ondoren beste bat; eta horrela bana-banaka ikustatu zituen mota guztietako betaurrekoak, leiarrak ondo garbituaz; baina alperrik, ezin zuen irakurri.
Gogait egin zuen dendariak, eta galdetu zion artzainari:
— Zuk badakizu gero irakurtzen?
— Alajaina! Irakurtzen baneki ez nuke betaurreko beharrik!
— Ez dut ezbairik: Irakasle hori betaurrekoak dituelako izango da herri honetako irakurlerik azkarrena.
Eta besterik gabe, erabaki zuen berak ere erostea.
Joan zen bada egun batean Donostiara. Bakar-bakarrik kalerik kale, jo horra eta jo hona, luzaro ibili ondoren, jo zuan noizbait betaurrekoak saltzen ziren denda batean.
Gelditu zen ate ondoan, eta deitu zuen indartsu:
— Eup! hemen saltzen al dira betaurrekoak?
— Bai gizona: zatoz aurrera — erantzun zioten — Hona hemen ugari eta merke.
— Merke nahi garesti: behin honaino ezkero ez naiz itzuliko erosi gabe.
— Hona hemen izparringia, eta ikusi ezazu zeinekin irakurtzen duzun hobeto.
Jarri zuan bat, eta izparringiari goitik behera begiratu ondoren, honela zioen:
— Ez dut batere irakurtzen.
— Ikusbide laburra al duzu?
— Laburra! Ez jauna, ez. Nik Aizkorriko muturretik zenbatzen ditut Ernion aurkitzen diren ardiak.
— Tira ba honekin.
Jarri zuan beste bat, honen ondoren beste bat; eta horrela bana-banaka ikustatu zituen mota guztietako betaurrekoak, leiarrak ondo garbituaz; baina alperrik, ezin zuen irakurri.
Gogait egin zuen dendariak, eta galdetu zion artzainari:
— Zuk badakizu gero irakurtzen?
— Alajaina! Irakurtzen baneki ez nuke betaurreko beharrik!
BLASEN IPUINA
- Blasen ipuina kontatzerik nahi?
- Bai!
- Bazen behin Blas eta kaketan plast!
- Petraren ipuina kontatzerik nahi?
- Bai!
- Bazen behin Petra, ipurdian bost letra.
- Nikolasen ipuina kontatzerik nahi?
- Bai!
- Bazen behin Nikolas, jan eta jolas.
- Batixtaren ipuina kontatzerik nahi?
- Bai!
- Bazen behin Batista, apaiz eta organista.
(A.Lertxundi: Ipurdian bost letra. Haur literaturaren antologia)
- Bai!
- Bazen behin Blas eta kaketan plast!
- Petraren ipuina kontatzerik nahi?
- Bai!
- Bazen behin Petra, ipurdian bost letra.
- Nikolasen ipuina kontatzerik nahi?
- Bai!
- Bazen behin Nikolas, jan eta jolas.
- Batixtaren ipuina kontatzerik nahi?
- Bai!
- Bazen behin Batista, apaiz eta organista.
(A.Lertxundi: Ipurdian bost letra. Haur literaturaren antologia)
IDAZLEEN IRITZIAK
“ Nik uste dut berdinak direla sinboloak eta mundua sentitzeko sakontasuna. Sinboloak formulatzeko eran, hor dago aldea. Helduentzat modu arrazionalizatuagoan formulatzen ditugu eta haurrentzat, berriz, izpirituaren askatasun gehiagorekin. Baina sinboloa berbera da”.
J. K. IGERABIDE
“Kontua da literatura ona bada, kalitatezkoa, ez duela adinik”.
J. ITURRALDE
“Helduen literaturak eta gazteenak ez dute bata bestearekin zerikusirik. Helduentzat idazten duzunean beste hainbat gauza hartzen dituzu kontuan; idazkera diferentea da, metafora eta sinboloak ere diferenteak dira, baita kontatzeko modua ere… Bi mundu diferente direla uste dut baina azken finean inportantea zera da, zerbait kontatzea eta modua bigarren mailako kontua da”.
FELIPE JUARISTI
“Esparru honetan gabiltzanok haur literatura autonomoa, berezkoa, haurrei zuzendua eta helduen literaturaren ezaugarri guztiak gordetzen dituena dela defendatu beharko genuke. Beraz, desberdina da hartzaile berezia duelako eta horrek idazlana baldintzatzen du”.
MANU LOPEZ GASENI
J. K. IGERABIDE
“Kontua da literatura ona bada, kalitatezkoa, ez duela adinik”.
J. ITURRALDE
“Helduen literaturak eta gazteenak ez dute bata bestearekin zerikusirik. Helduentzat idazten duzunean beste hainbat gauza hartzen dituzu kontuan; idazkera diferentea da, metafora eta sinboloak ere diferenteak dira, baita kontatzeko modua ere… Bi mundu diferente direla uste dut baina azken finean inportantea zera da, zerbait kontatzea eta modua bigarren mailako kontua da”.
FELIPE JUARISTI
“Esparru honetan gabiltzanok haur literatura autonomoa, berezkoa, haurrei zuzendua eta helduen literaturaren ezaugarri guztiak gordetzen dituena dela defendatu beharko genuke. Beraz, desberdina da hartzaile berezia duelako eta horrek idazlana baldintzatzen du”.
MANU LOPEZ GASENI
“IPUINA DA HAURRAREN BITAMINA AFEKTIBOA”
Antton Irustak ipuin emanaldi bat bukatzen duen bakoitzean, bertan entzuten dauden gurasoei eskari bat egiten die, gauero haurrak ohera sartu eta ipuin bat kontatzeko eskatzen dienean, gogo onez egiteko, zeren eta ipuinek, duten liluraz gain, bitamina berezi bat baitute, indarrak eta gogoa berpizten dituena, kezkatzen gaituena gainditzeko adorea ematen diguna.
Hamasei urterekin hasi zen ipuin-kontalaritza lantzen eta geroztik milaka umeri banatu die ilusioaren eta maitasunaren bitamina hori. Muskizen ospatu berri den Euskararen Astean partaide izan dugu Antton eta Ikastolako umeek ere bere ipuinen liluraz gozatu zuten.
Ipuin-kontalaritzaren funtzio sozialaz doktore tesia egiten ari da, irakasle dihardu, ipuinak kontatzen ditu herriz herri eta geratzen zaizkion ordu libre apurretan liburu bat edo beste ere idatzi du.
Telebistak laburtu egin ditu familietan afalosteko mahainguruak, gaur ez dago baserrietan ere behekosurik eta eguna eta gauaren arteko mugak galdu du behinola zuen magia. Artazuriketarik edo hitz-aspertuak egiteko txolarterik ez dagoen garai honetan, Antton-en liburuek ipuinak berreskuratzen laguntzen digute.
"Kontalaria" izenekoan ipuin zahar berrituak topatuko ditugu. "Katxin" liburuan baserrian aitittarekin bizi den mutikoak herrira jeitsi eta ikastolan ezagutuko dituen lagun berriei tradizioan oinarritutako jakintza apala erakutsiko die. Azken liburuan, "Luki barrabasa", ixtorio zaharrak berpizten saiatu da Antton.
Hamasei urterekin hasi zen ipuin-kontalaritza lantzen eta geroztik milaka umeri banatu die ilusioaren eta maitasunaren bitamina hori. Muskizen ospatu berri den Euskararen Astean partaide izan dugu Antton eta Ikastolako umeek ere bere ipuinen liluraz gozatu zuten.
Ipuin-kontalaritzaren funtzio sozialaz doktore tesia egiten ari da, irakasle dihardu, ipuinak kontatzen ditu herriz herri eta geratzen zaizkion ordu libre apurretan liburu bat edo beste ere idatzi du.
Telebistak laburtu egin ditu familietan afalosteko mahainguruak, gaur ez dago baserrietan ere behekosurik eta eguna eta gauaren arteko mugak galdu du behinola zuen magia. Artazuriketarik edo hitz-aspertuak egiteko txolarterik ez dagoen garai honetan, Antton-en liburuek ipuinak berreskuratzen laguntzen digute.
"Kontalaria" izenekoan ipuin zahar berrituak topatuko ditugu. "Katxin" liburuan baserrian aitittarekin bizi den mutikoak herrira jeitsi eta ikastolan ezagutuko dituen lagun berriei tradizioan oinarritutako jakintza apala erakutsiko die. Azken liburuan, "Luki barrabasa", ixtorio zaharrak berpizten saiatu da Antton.
IPUINAK EZINBESTEKOAK DIRA HAURRAK GIZAKI BEZALA HEZTEKO
Literatur sarien berri dutenek ondo baino hobeto dakite nor den Gustavo Martín Garzo (Valladolid, 1948). El lenguaje de la fuentes liburuarekin Espainiako Narratiba Saria lortu zuen, eta gero, Miguel Delibes eta Nadal sariak eskuratu ditu. Azken golardoa, 2004ko Haur Eta Gazte Literaturako Sari Nazionala, Tres cuentos de hadas idazlanaren bitartez lortu du. Hainbat pertsonaia mitologiko elkartzen dituen liburu hau da, hain zuzen ere, euskarara itzuli dioten lehendabizikoa, Maitagarrien hiru ipuin (Xaguxar-Elkar) izenburupean. "Atsegin eta sorpresa handia izan da niretzat", esan du idazleak.
"Bada beste errealitate bat, gure, ametsez, pentsamenduez eta nahikariez osatutakoa"
"Gizakiak ulertzeko psikologoari galdetu barik, literatura irakurri beharko genuke"
Galdera. Maitagarrien mundua gatazkaz beteta dagoela esan ohi duzu. Zer esan nahi duzu zehazki?Erantzuna. Maitagarriena oso mundu konplexua da, halakoxeak baitira haurrak eta haurren mundua. Haztea gatazkaz beteriko prozesua da. Bestalde, denok nahi dugu irakurtzen ditugun istorioak kezkatzen gaituzten gauzen isla izatea, baita haurrek ere.Horregatik dira horren gatazkatsuak. Horrexegatik agertzen dira beldurrak, estuasunak, inbidiak, handinahiak eta kontraesanez beteriko osagariak. Sentimendu positibo eta negatibo guztiak uztartzen dira.G. Beraz, guztia ez da fikzioa.E. Chestertonek zioenez, maitagarrien ipuinak dira ipuinik errealistenak, gure errealitatea islatzen baitute oso-osorik. Bada beste errealitate bat, gure pentsamenduez, ametsez, nahiez eta nahikariez osatutakoa.G. Mundu onirikoarekin bat egiten duena, alegia...E. Norberaren baitako munduarekin bat egiten duena:gogoaren munduarekin. Gizakia bihotzaren barrenean gordetzen duena besterik ez da. Ildo honetan, ipuinek bizitzari buruzko jakinduria aparta eskaintzen dute. G. Ez dira, beraz, denbora-pasa edo jostaketarako gauza.E. Ez. Heziketarako garrantzi handia dute. Haurraren alderdi emozional eta formatibo sakonak, hein handi batean, ipuinen bitartez mamitzen hasten dira. Ipuinak kontatzea ez da soilik haurrak entretenitu eta lasai edukitzeko modu bat. Ahalegina, adiskidantza, eskuzabaltasuna eta zintzotasuna bezalako kontzeptuak sustatzen dituzten aldetik, ipuinak ezinbestekoak dira haurrak gizaki bezala hezteko.G. Grimm anaiak eta Andersen hartu omen dituzu oinarritzat. Ez al dago gaur egungo erreferentzia berriagorik?E. Bai, baina oso deigarria da, belaunaldiz belaunaldi igorri diren ipuin hauek beren horrexetan irautea, gaur egun ere kontatzen jarraitzea. Horrek ematen digu ipuin hauen garrantziaren neurria.G. Zein da haur-literatura eta helduentzako literaturaren arteko aldea?E. Niretzat elkarrengandik oso hurbil daude. Idazle batentzat garrantzitsuena da kontatu behar duen istorioak beretzat esanguratsua izatea eta bere bizitzan garrantzia duen zerbait jokoan egotea istorio hori kontatzeko ekintzan. Gero, istorio horrek herensugeei, etxejaunei eta maitagarriei buruz hitz egiten badu, zera pentsatzen du: "hobe izango dut hau haurrei azaltzea, ziur asko helduek baino hobeto onartuko dute eta". Orduan nolabaiteko ahalegina egin behar duzu solaskide horrekin egokitzeko, hizkuntza gardenagoa erabiltzeko.G. Horrek ez du esan nahi lan samurragoa denik.E. Beti pentsatu izan dut idazleak edo narratzaileak ez luketela estilorik eduki behar, kontatu nahi duen istorioari zerbitzatu beharko baliokete; egokiena litzateke hizkuntza ahalik eta gardenen horrekin topo egitea, hitzak ez daitezen bera eta kontatzen ari den horren erdian jar. Ildo horretan, gardentasuna eta xalotasunaren bilaketa horretan, gauzarik konplexuenak erarik errazenean esatea litzateke idazlearen helbururik gorena. Hortaz, haur bati ipuin bat kontatzean nork bere buruari jarri behar dion automugaketa hori, funtsean ez zaio kontrajartzen helduentzako idazle gisa dudan izaerari.G. Itzulpenek jatorrizko testuak indargabetzen dituzte?E. Itzulpen-lana oso garrantzitsua da eta, ondo eginez gero, ez du jatorrizkoa indargabetzen. Eta, gaur egun, asko zaintzen da.G. Sari ugari irabazi dituzu. Zein da publikoari zein kritikari atsegin izateko sekretua?E. Ez dakit, halabeharrez gertatu baita. Zorioneko sentitzen naiz eta ez dut guztiz ulertu..G. Urte askotan psikologo jardun zenuen. Zure pazienteek zure liburuetarako ideiarik eman zizuten?E. Funtsean, psikologiak eta literaturak puntu komun asko dituzte, bien erdigunea gizakia baita eta, bereziki, gatazkan bizi den gizakia. Niri dagokidanez, nire literaturzaletasunak eragin handiagoa izan zuen psikologo gisa egin nuen lanean, alderantziz baino. Literaturak gizakiaren osotasuna jakintzaren beste edozein adarrek baino hobeto adierazten duela uste dut. Gizakiak benetan zer diren jakin nahi badugu, psikologiari galdetu baino lehen, literatura-liburuetan begiratu beharko genukeela uste dut.
"Bada beste errealitate bat, gure, ametsez, pentsamenduez eta nahikariez osatutakoa"
"Gizakiak ulertzeko psikologoari galdetu barik, literatura irakurri beharko genuke"
Galdera. Maitagarrien mundua gatazkaz beteta dagoela esan ohi duzu. Zer esan nahi duzu zehazki?Erantzuna. Maitagarriena oso mundu konplexua da, halakoxeak baitira haurrak eta haurren mundua. Haztea gatazkaz beteriko prozesua da. Bestalde, denok nahi dugu irakurtzen ditugun istorioak kezkatzen gaituzten gauzen isla izatea, baita haurrek ere.Horregatik dira horren gatazkatsuak. Horrexegatik agertzen dira beldurrak, estuasunak, inbidiak, handinahiak eta kontraesanez beteriko osagariak. Sentimendu positibo eta negatibo guztiak uztartzen dira.G. Beraz, guztia ez da fikzioa.E. Chestertonek zioenez, maitagarrien ipuinak dira ipuinik errealistenak, gure errealitatea islatzen baitute oso-osorik. Bada beste errealitate bat, gure pentsamenduez, ametsez, nahiez eta nahikariez osatutakoa.G. Mundu onirikoarekin bat egiten duena, alegia...E. Norberaren baitako munduarekin bat egiten duena:gogoaren munduarekin. Gizakia bihotzaren barrenean gordetzen duena besterik ez da. Ildo honetan, ipuinek bizitzari buruzko jakinduria aparta eskaintzen dute. G. Ez dira, beraz, denbora-pasa edo jostaketarako gauza.E. Ez. Heziketarako garrantzi handia dute. Haurraren alderdi emozional eta formatibo sakonak, hein handi batean, ipuinen bitartez mamitzen hasten dira. Ipuinak kontatzea ez da soilik haurrak entretenitu eta lasai edukitzeko modu bat. Ahalegina, adiskidantza, eskuzabaltasuna eta zintzotasuna bezalako kontzeptuak sustatzen dituzten aldetik, ipuinak ezinbestekoak dira haurrak gizaki bezala hezteko.G. Grimm anaiak eta Andersen hartu omen dituzu oinarritzat. Ez al dago gaur egungo erreferentzia berriagorik?E. Bai, baina oso deigarria da, belaunaldiz belaunaldi igorri diren ipuin hauek beren horrexetan irautea, gaur egun ere kontatzen jarraitzea. Horrek ematen digu ipuin hauen garrantziaren neurria.G. Zein da haur-literatura eta helduentzako literaturaren arteko aldea?E. Niretzat elkarrengandik oso hurbil daude. Idazle batentzat garrantzitsuena da kontatu behar duen istorioak beretzat esanguratsua izatea eta bere bizitzan garrantzia duen zerbait jokoan egotea istorio hori kontatzeko ekintzan. Gero, istorio horrek herensugeei, etxejaunei eta maitagarriei buruz hitz egiten badu, zera pentsatzen du: "hobe izango dut hau haurrei azaltzea, ziur asko helduek baino hobeto onartuko dute eta". Orduan nolabaiteko ahalegina egin behar duzu solaskide horrekin egokitzeko, hizkuntza gardenagoa erabiltzeko.G. Horrek ez du esan nahi lan samurragoa denik.E. Beti pentsatu izan dut idazleak edo narratzaileak ez luketela estilorik eduki behar, kontatu nahi duen istorioari zerbitzatu beharko baliokete; egokiena litzateke hizkuntza ahalik eta gardenen horrekin topo egitea, hitzak ez daitezen bera eta kontatzen ari den horren erdian jar. Ildo horretan, gardentasuna eta xalotasunaren bilaketa horretan, gauzarik konplexuenak erarik errazenean esatea litzateke idazlearen helbururik gorena. Hortaz, haur bati ipuin bat kontatzean nork bere buruari jarri behar dion automugaketa hori, funtsean ez zaio kontrajartzen helduentzako idazle gisa dudan izaerari.G. Itzulpenek jatorrizko testuak indargabetzen dituzte?E. Itzulpen-lana oso garrantzitsua da eta, ondo eginez gero, ez du jatorrizkoa indargabetzen. Eta, gaur egun, asko zaintzen da.G. Sari ugari irabazi dituzu. Zein da publikoari zein kritikari atsegin izateko sekretua?E. Ez dakit, halabeharrez gertatu baita. Zorioneko sentitzen naiz eta ez dut guztiz ulertu..G. Urte askotan psikologo jardun zenuen. Zure pazienteek zure liburuetarako ideiarik eman zizuten?E. Funtsean, psikologiak eta literaturak puntu komun asko dituzte, bien erdigunea gizakia baita eta, bereziki, gatazkan bizi den gizakia. Niri dagokidanez, nire literaturzaletasunak eragin handiagoa izan zuen psikologo gisa egin nuen lanean, alderantziz baino. Literaturak gizakiaren osotasuna jakintzaren beste edozein adarrek baino hobeto adierazten duela uste dut. Gizakiak benetan zer diren jakin nahi badugu, psikologiari galdetu baino lehen, literatura-liburuetan begiratu beharko genukeela uste dut.
HAURREN AMETSETARAKO IPUINAK
'Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza'-k eskualdeko idazle eta irudigileek egindako liburua kaleratu du
Ametsetarako hitzak haurrentzako ipuin bilduma aurkeztuko du gaur Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza-k, Markina-Xemeinen. Arduradunen asmoa ekitaldi azkarra, bisuala eta arina egitea da. Eskualdeko hamar idazlek eta hiru marrazkilarik parte hartu dute proiektuan. «Sortzaile asko ditugu inguruan, beraz, batez ere idazle ezagunengana jo genuen; Miren Agur Meabe eta Kirmen Uriberengana, besteak beste. Marrazkilariei dagokienez, Hitza-n aurretik kolaboratu dutenak aukeratu genituen, Bittor Txakartegi, Bea Anitua eta Kaiet Bengoetxea», azaldu duLarraitz Ibaibarriaga Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza-ko zuzendariordeak.
Liburuaren izenburuan hitza berbarekin jolastu dira. Ametsetarako aukera bat delako eta Hitza egunkariaren amets bat aurrera atera dutelako. Gainera, liburuaren azalean neskato bat lotan ageri da.
Ilustratutako hamar ipuinek osatzen dute liburua, bakoitza bere hasiera eta bukaerarekin, hau da, ipuinek ez dute euren artean inongo loturarik. «Ez genien idazleei gairik ipini. Idazle bakoitzak berak nahi izan duen bidea eman dio bere ipuinari», argitu du Ibaibarriagak. Sei urtetik gorako haurrek irakurtzeko zaletasun handia dutela konturatu ziren Hitza-koak, beraz, liburua saltzeko adin tarte egokia iruditu zitzaien. Gainera, 13 urte bitarteko gaztetxoentzat ere liburu egokia izan daiteke, Ibaibarriagaren hitzetan.
HELBURU ZABALEKO EGITASMOA. Egitasmoaren helburua Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza-ren egoera ekonomikoari buelta ematea da batez ere. Baina helburu horri lotuta, oso egitasmo garrantzitsu eta pisuduna jarri dute. Aurten Hitza-ren egoera ekonomikoa nahiko kezkagarria izan dela dio Ibaibarriagak: «Bizkaiko Foru Aldundiak ez du laguntza handirik ematen. Hala, egunkaria sei egunetik bostetan eskaintzen hasteko arriskua zegoen. Hori dela eta, liburuaren ideia otu zitzaigun. Idazleekin harremanetan jarri ginen, eta guztiak prest agertu ziren segituan».
Bestetik, Gabonei begira eta Durangoko Azoka segituan dela ikusirik, liburua aurkezteko garai aproposa zela pentsatu zuten egunkariko lagunek. «Azkenean, oso liburu potolo, mardul eta aberatsa osatu dugu. Opari bezala eta irakurtzeko zaletasunari begira pisu nahikoa duela iruditzen zaigu». Ibaibarriagaren hitzetan, bertako idazle eta marrazkilariek gustura lan egin dute elkarrekin. «Elkarlanean liburu bat osatu dute, eta bide batez Hitza-ri laguntzea eurentzako ere erronka bat izan da».
Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza-ko arduradunek eskualdeko ikastetxeekin hitzarmenak egin dituzte egunkariari laguntza emateko. «Bertako ikastetxeetan sei eta hamar urte arteko haurren artean gutxienez liburu bat egotea nahi dugu», azaldu du Ibaibarriagak. Hala ere, oraindik erabakitzeko dago liburua non lortzeko aukera egongo den, «zerrenda osatu nahian gabiltza, liburua nora hel daitekeen erabakitzeko».
Ametsetarako hitzak haurrentzako ipuin bilduma aurkeztuko du gaur Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza-k, Markina-Xemeinen. Arduradunen asmoa ekitaldi azkarra, bisuala eta arina egitea da. Eskualdeko hamar idazlek eta hiru marrazkilarik parte hartu dute proiektuan. «Sortzaile asko ditugu inguruan, beraz, batez ere idazle ezagunengana jo genuen; Miren Agur Meabe eta Kirmen Uriberengana, besteak beste. Marrazkilariei dagokienez, Hitza-n aurretik kolaboratu dutenak aukeratu genituen, Bittor Txakartegi, Bea Anitua eta Kaiet Bengoetxea», azaldu duLarraitz Ibaibarriaga Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza-ko zuzendariordeak.
Liburuaren izenburuan hitza berbarekin jolastu dira. Ametsetarako aukera bat delako eta Hitza egunkariaren amets bat aurrera atera dutelako. Gainera, liburuaren azalean neskato bat lotan ageri da.
Ilustratutako hamar ipuinek osatzen dute liburua, bakoitza bere hasiera eta bukaerarekin, hau da, ipuinek ez dute euren artean inongo loturarik. «Ez genien idazleei gairik ipini. Idazle bakoitzak berak nahi izan duen bidea eman dio bere ipuinari», argitu du Ibaibarriagak. Sei urtetik gorako haurrek irakurtzeko zaletasun handia dutela konturatu ziren Hitza-koak, beraz, liburua saltzeko adin tarte egokia iruditu zitzaien. Gainera, 13 urte bitarteko gaztetxoentzat ere liburu egokia izan daiteke, Ibaibarriagaren hitzetan.
HELBURU ZABALEKO EGITASMOA. Egitasmoaren helburua Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza-ren egoera ekonomikoari buelta ematea da batez ere. Baina helburu horri lotuta, oso egitasmo garrantzitsu eta pisuduna jarri dute. Aurten Hitza-ren egoera ekonomikoa nahiko kezkagarria izan dela dio Ibaibarriagak: «Bizkaiko Foru Aldundiak ez du laguntza handirik ematen. Hala, egunkaria sei egunetik bostetan eskaintzen hasteko arriskua zegoen. Hori dela eta, liburuaren ideia otu zitzaigun. Idazleekin harremanetan jarri ginen, eta guztiak prest agertu ziren segituan».
Bestetik, Gabonei begira eta Durangoko Azoka segituan dela ikusirik, liburua aurkezteko garai aproposa zela pentsatu zuten egunkariko lagunek. «Azkenean, oso liburu potolo, mardul eta aberatsa osatu dugu. Opari bezala eta irakurtzeko zaletasunari begira pisu nahikoa duela iruditzen zaigu». Ibaibarriagaren hitzetan, bertako idazle eta marrazkilariek gustura lan egin dute elkarrekin. «Elkarlanean liburu bat osatu dute, eta bide batez Hitza-ri laguntzea eurentzako ere erronka bat izan da».
Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza-ko arduradunek eskualdeko ikastetxeekin hitzarmenak egin dituzte egunkariari laguntza emateko. «Bertako ikastetxeetan sei eta hamar urte arteko haurren artean gutxienez liburu bat egotea nahi dugu», azaldu du Ibaibarriagak. Hala ere, oraindik erabakitzeko dago liburua non lortzeko aukera egongo den, «zerrenda osatu nahian gabiltza, liburua nora hel daitekeen erabakitzeko».
“BERRIA”-REKIN, LIBURU BERRIA
Bihartik aurrera eta hamar astez, asteburuetan haur eta gazte literaturako liburu bat eskainiko die erosle eta harpidedunei Berriak, 3 euroren truke erosleei, 2,40 euroren truke harpidedunei. Gipuzkoan eta Nafarroan, bildumako lehen ipuina banatuko da bihar eta etzi, Nemesioren itzala, Pako Aristik idatzia eta Jokin Larreak ilustratua. Araban, Bizkaian, Nafarroa Beherean, Lapurdin eta Zuberoan, berriz, Zuk-Zuk jaunaren alfabeto berria banatuko da, bildumako 2. zenbakia, Bernardo Atxagak idatzia eta Mikel Valverederen ilustrazioa dituena. Elkar argiteletxeak koordinatu du bilduma, eta Jose Luis Zumetak diseinatu du ipuin guztiak batzeko balio duen kutxa ederra. Kutxa hori doan jasoko dute bildumako lehen liburuaren erosleek. Gipuzkoako eta Bizkaiko foru aldundien laguntza jaso du ekimenak.
”ALBONDIGAREN ISTORIOA” HAUR IPUINA KALERATU DU JULEN AZPEITIAK
Debako Udalaren eskutik, Albondigaren istorioa ipuina eman du argitara Julen Azpeitiak. Debako Udaleko Euskara Batzordeak antolatutako Kukurruku! Zer diozu? lehiaketa irabazi zuen Azpeitiak ipuin horrekin. Liburua Miquel Saumellek ilustratu du, eta Debako Iratxo Ezkutuak bilduman kaleratu du Debako Udalak .
EUSKARAZ IRAKURTZEKO ZALETASUNA SUSPERTZEKO EKIMENA GAUR UZTARITZEN
Euskal Kultur Erakundearen ekimenez, Kanbo, Baiona eta Uztaritzeko ikastolek elkarlanean Irakur Truka antolatu dute, euskaraz irakurtzeko zaletasuna bultzatzeko egitaraua. Gaur goizean, ikasleak hainbat euskal idazlerekin mintzatu ahalko dira, Uztaritzen. Arratsean, ikastola bakoitzeko haur batek ipuin bat irakurriko du, eta Irakurle ona saria banatuko dute.
ARISTI, ITURRALDE ETA LINAZASOROREN HAURRENTZAKO LAN BERRI BANA KALEAN
Miren nunca mais!, Etzi eta Olibia, Risky, Txop Suey eta Mohamed haurrentzako liburu bana kaleratu dute Pako Aristik, Karlos Linazasorok eta Joxemari Iturraldek, Elkar argitaletxearekin. Hiru lan berriak hamar urtetik gorako haurrentzat dira, eta istorio dibertigarriak aurkituko ditu irakurleak. Aristiren liburuan, Miren neskatoa da pertsonaia nagusia. Aitonaren aholkuei jarraituz, hainbat irakurketa egiteko aukera ematen du Miren nunca mais! ipuinak. Aristik irudimena eta bizitasuna eman dio ipuinari.
Linazasororen Etzi liburuak Bruno hamabi urteko mutikoaren eguneroko istorioak dakartza. Izan ere, Brunok ezin ditu beste neska-mutilek egin ditzaketen ekintza asko egin, hainbat gabezia dituelako. Halere, bere gurasoen maitasuna gertu du, eta aurrera egingo du denen laguntzarekin. Bestalde, Iturraldek, lagun talde baten abenturak bildu ditu Olibia, Risky, Txop Suey eta Mohamed ipuinean. Umorezko istorioekin osatu du Iturraldek haurrentzako ipuina.
Linazasororen Etzi liburuak Bruno hamabi urteko mutikoaren eguneroko istorioak dakartza. Izan ere, Brunok ezin ditu beste neska-mutilek egin ditzaketen ekintza asko egin, hainbat gabezia dituelako. Halere, bere gurasoen maitasuna gertu du, eta aurrera egingo du denen laguntzarekin. Bestalde, Iturraldek, lagun talde baten abenturak bildu ditu Olibia, Risky, Txop Suey eta Mohamed ipuinean. Umorezko istorioekin osatu du Iturraldek haurrentzako ipuina.
IMANOL AZKUEK IRABAZI DU LIZARDI HAUR ETA GAZTE LITERATURAKO SARIA
Duela hiru urte bezala, aurten ere, bigarrengoz, Imanol Azkue Ibarbiak (Zumaia, 1965) irabazi du Zarauzko Udalak antolatutako Lizardi saria, euskal haur eta gazte literaturaren arloan garrantzitsuenetakoa. Kea airean bezala narrazioarekin irabazi du oraingoan saria Azkuek, Xabier Etxeberria, Yolanda Arrieta eta Pello Esnalek osatutako epaimahaiak hala erabakita. 3.000 euroko saria eskuratu du irabazleak.
Ipuin sarituaren abiapuntuko egoera «nahiko gogorra da», Azkuek Urola Kostako Hitza-ri azaldu dionez: harrera etxe batean dauden bi anai-arreba. «Lehen pertsonan dago kontatua, anaiaren ikuspuntutik, eta mutilak egoera gogor horretatik irten nahi du, irudimenarekin bada ere ihes egin, orain sentitzen ez dituen gozotasuna eta babesa beste nonbait bilatu».Esaldi batetik abiatuta idatzi du narrazio saritua Azkuek. Honako hau da esaldia: «Aitak beti esaten digu zerura eramango gaituela, 'hemendik irteten naizenean'. Hemen ospitalea da».Aurretik, Lizardi sariaz gain, beste zenbait ipuin sariketa irabazia da Azkue, hala nola Zumaiako Julene Azpeitia eta Ondarroako Augustin Zubikarai sariak, adibidez.Bi liburu ditu orain artean argitaratuak, Erein argitaletxearen eskutik biak: Gaur egun handia da (2003) eta Egunerokoa ez dena(2005). Aurrenekoa duela hiru urte Lizardi saria irabazi zuen narrazioa da. Besteak hainbat ipuin batzen ditu.
Hamalaugarren ekitaldia izan du aurtengoa Lizardi sariak. Irabazi duten idazleen artean, Mariasun Landa eta Bernardo Atxaga daude.
Ipuin sarituaren abiapuntuko egoera «nahiko gogorra da», Azkuek Urola Kostako Hitza-ri azaldu dionez: harrera etxe batean dauden bi anai-arreba. «Lehen pertsonan dago kontatua, anaiaren ikuspuntutik, eta mutilak egoera gogor horretatik irten nahi du, irudimenarekin bada ere ihes egin, orain sentitzen ez dituen gozotasuna eta babesa beste nonbait bilatu».Esaldi batetik abiatuta idatzi du narrazio saritua Azkuek. Honako hau da esaldia: «Aitak beti esaten digu zerura eramango gaituela, 'hemendik irteten naizenean'. Hemen ospitalea da».Aurretik, Lizardi sariaz gain, beste zenbait ipuin sariketa irabazia da Azkue, hala nola Zumaiako Julene Azpeitia eta Ondarroako Augustin Zubikarai sariak, adibidez.Bi liburu ditu orain artean argitaratuak, Erein argitaletxearen eskutik biak: Gaur egun handia da (2003) eta Egunerokoa ez dena(2005). Aurrenekoa duela hiru urte Lizardi saria irabazi zuen narrazioa da. Besteak hainbat ipuin batzen ditu.
Hamalaugarren ekitaldia izan du aurtengoa Lizardi sariak. Irabazi duten idazleen artean, Mariasun Landa eta Bernardo Atxaga daude.
MARIASUN LANDA IDAZLEA ELKARRIZKETATUKO DUTE GAUR ETB1EKO “SAUTRELA” SAIOAN
Festa aldameneko gelan izenburua du Mariasun Landak (Errenteria, Gipuzkoa, 1949) helduentzako idatzi duen lehenengo liburuak. 1969ko urritik 1969ko irailera bitarteko denboraldia hartzen duen autobiografia literarioa da liburua, gaztelaniaz idatzia eta Jesus Lasak euskaratua. Landak liburu horren inguruan eta beste hainbat gaiz hitz egingo du gaur ETB1eko Sautrela literatur saioan (14:40). Astelehenean gauerdian errepikatuko dute programa. Atal berean, idazlearen irudiaren inguruko erreportajea emango dute. Honako galdera honi erantzuten saiatuko dira: Nola agertzen dira idazleak hedabideetan?.
Datorren astean Sautrela-n Fernando Rey itzultzailea gonbidatuko dute. Euskadi literatur saria jaso berri du Reyk, Antonio Tabucchiren Sostiene Pereira eleberriaren itzulpenarengatik. Bestalde, Monika Etxebarriarekin batera Orhan Pamuk turkiarraren Kar eleberri politikoa euskaratu du. Programa berean, erail dituzten idazleen inguruko erreportajea prestatuko dute Jon Benito eta Xabier Gantzarain saioko gidoilariek.
Bi aste barru, berriz, aste honetan Durangoko Azokan grabatu duten erreportajea ikusi ahal izango da. Uxue Alberdi eta Beñat Sarasola idazle hasiberriekin batera joan dira Durangora. Gazteagoak zirenean irakurle moduan azoka nola ikusten zuten eta orain idazle direla zer iritzi duten azalduko dute. Aulki bat elurretan narrazio liburua argitaratu du Alberdik, eta Kaxa huts bat poesia liburua Sarasolak. Saio berean Rafael Chirbes idazlea elkarrizketatuko dute, Crematorio eleberriaren harira.
Datorren astean Sautrela-n Fernando Rey itzultzailea gonbidatuko dute. Euskadi literatur saria jaso berri du Reyk, Antonio Tabucchiren Sostiene Pereira eleberriaren itzulpenarengatik. Bestalde, Monika Etxebarriarekin batera Orhan Pamuk turkiarraren Kar eleberri politikoa euskaratu du. Programa berean, erail dituzten idazleen inguruko erreportajea prestatuko dute Jon Benito eta Xabier Gantzarain saioko gidoilariek.
Bi aste barru, berriz, aste honetan Durangoko Azokan grabatu duten erreportajea ikusi ahal izango da. Uxue Alberdi eta Beñat Sarasola idazle hasiberriekin batera joan dira Durangora. Gazteagoak zirenean irakurle moduan azoka nola ikusten zuten eta orain idazle direla zer iritzi duten azalduko dute. Aulki bat elurretan narrazio liburua argitaratu du Alberdik, eta Kaxa huts bat poesia liburua Sarasolak. Saio berean Rafael Chirbes idazlea elkarrizketatuko dute, Crematorio eleberriaren harira.
IPUINEN MUNDUAN MURGILTZEKO AUKERA HUARTE ZENTROAN
Ipuin kontalariak eta ilustratzaileak elkartuko dira Huarte Zentroan, Letra txikia izeneko ekimenean. Antolatzaileek 600 ipuinetik gora bildu dituzte 5 eta 11 urte bitarteko haurrentzako. Haurrei istorioak nola kontatu eta ipuinetarako zein marrazki egin erakutsiko diete ilustratzaile eta ipuin kontalariek.
TXIKIENAK, LIBURU ERRALDOIEN EGILE SAIATUAK
Haur literatura aretora sartzea garesti dago azokan, sarrera musu truk izan arren. Umeak jo eta su ibili ziren atzo gurasoek kanpoan itxaroten zuten bitartean. Liburu erraldoi bat egiteko lana zuten, lan atsegina txikienen aurpegi alaiak kontuan hartuta. Eguneko marrazki guztiak bateratu eta neurri handiko liburu batean bildu zituzten. Alboan beste liburu bat dute Haur Literatura aretoan. Aurreko egunetan Durangoko eta Zornotzako eskoletako umeek idatzitako ipuinekin egindakoa da hori. Aretoa zaintzen duten begiraleek galtzak bete lan izan zuten gaztetxoen zaletasuna suspertzen.
IPUINAK IRAKURTZEN ETA KONTATZEN
Lehenik eta behin mintzatuko gara nola gizakiak betidanik izan duen kontakizunak kontatzeko beharra. Eta gaur egun ere nola duen (dugun) behar ezinbestekoa. Izan ere, gaur egun kontuak partekatzen jarraitzen dugu. Batzuk, agian, ez dira izango oso literarioak, baina gure kontuak aireratu behar ditugu lagunekin, kafearen aitzakian, edota janari baten bueltan: elkarren arteko bizipozak, emozio tristeko pasadizoak, emozio gozoko albisteak... geure bizitzari zentzua aurkitu nahian edo. Istorioen bitartez, nolabait, geure burua ordenatzen baitugu, geure nortasuna garatzen, eta geure identifikazioa lortzen. Garai batean suaren ondoan partekatzen genituen gure kontakizunak; gaur egunean, berriz, edozein lekutan --partekatzen ditugunean, behintzat--: dendan, autoan, ile-apaindegian, lantokian... edo Interneten. Kontakizuna izan daiteke literarioa, baina izan daiteke ez-literarioa ere. Pertsonok, pertsona garenez, kontuak behar baititugu, kontuak behar baititugu geure existentzia elikatzeko. Mundua interpretatzeko ezinbesteko adierazpide kulturala delako, eta etorkizunean ere, nahiz eta robotez inguratuta egon, kontuak kontatzen eta partekatzen jarraituko dugu.
Eta zein eratako kontakizunak parteka ditzakegu? Bada, mitoak, elezaharrak, alegiak, ipuin klasikoak, albumak...; baina baita pasadizoak, kontakizun autobiografikoak eta norberak asmatutako kontakizunak ere. Bai, norberak asmatutako kontakizunak! Horregatik, norberak asmatzeko kontakizunak ere landuko ditugu. Landu ez ezik, asmatu ere bai. Haur txikiek testuinguru hurbilak behar baitituzte, eta, askotan, kontakizunek darabilten ingurunea oso urrutikoa --arrotza ez esateagatik-- gertatzen denez, sortu egin behar izaten ditugu kontakizunak, eta haurraren testuingurura egokitu.
Baina nola konta daitezke ipuinak? Hainbat modu daude, baina ikastaroan hiru era aztertuko ditugu. Lehena, irakurketa ozena --askotan, kontatu baino gehiago irakurri egiten baitugu--. Horretarako, hainbat testu erabiliz, saiatuko gara esperimentatzen ea nola irakurtzen dugun jendearen aurrean, zein den gure estrategia, nola sortzen dugun komunikazioa eta abar.
Bigarrena, kontaketa irudiez baliatua. Horretarako, hainbat irudi aukeratu ondoren, saiatuko gara erantzuten ea interes estetikorik sortzen ote duten, ikusgarriak al diren, komunikazioaren onerako ote diren eta abar.
Eta hirugarrena, kontaketa hutsa. Horren bitartez, aztertuko dugu ea nola erabiltzen dugun hizkuntza. Gure “zaharrek” zer eratako moldeak zituzten ipuinak kontatzeko. Elipsiaren indarra, ahozko kontaketaren estilistika, isiltasunaren garrantzia, erritmoaren zentzua. Nola erabiltzen ditugun begiak, keinuak eta imintzioak. Nola erabiltzen dugun ahotsa. Nola sortzen dugun espazio errituala. Nola aukeratzen ditugun ipuinak. Zein den kontalariaren jarrera. Naturala izatearekin aski ote den. Haur txikiei edota haur handiei edo helduei kontatzea desberdina ote den. Bitartekoak nola erabil ditzakegun. Aukeratzen dugun espazioak zer baldintza behar dituen. Edozein memento ote den egokia ipuinak kontatzeko. Ipuinak kontatzen ari garenean zer irudikatzen dugun. Nola hartzen dugun arnasa. Zer partekatzen dugun entzuleekin. Zer den magia, zer umorea eta zer konfiantza. Afektua bilatzen ote dugun, edota efektua. Emoziorik partekatzen ote dugun eta abar.
Eta zein eratako kontakizunak parteka ditzakegu? Bada, mitoak, elezaharrak, alegiak, ipuin klasikoak, albumak...; baina baita pasadizoak, kontakizun autobiografikoak eta norberak asmatutako kontakizunak ere. Bai, norberak asmatutako kontakizunak! Horregatik, norberak asmatzeko kontakizunak ere landuko ditugu. Landu ez ezik, asmatu ere bai. Haur txikiek testuinguru hurbilak behar baitituzte, eta, askotan, kontakizunek darabilten ingurunea oso urrutikoa --arrotza ez esateagatik-- gertatzen denez, sortu egin behar izaten ditugu kontakizunak, eta haurraren testuingurura egokitu.
Baina nola konta daitezke ipuinak? Hainbat modu daude, baina ikastaroan hiru era aztertuko ditugu. Lehena, irakurketa ozena --askotan, kontatu baino gehiago irakurri egiten baitugu--. Horretarako, hainbat testu erabiliz, saiatuko gara esperimentatzen ea nola irakurtzen dugun jendearen aurrean, zein den gure estrategia, nola sortzen dugun komunikazioa eta abar.
Bigarrena, kontaketa irudiez baliatua. Horretarako, hainbat irudi aukeratu ondoren, saiatuko gara erantzuten ea interes estetikorik sortzen ote duten, ikusgarriak al diren, komunikazioaren onerako ote diren eta abar.
Eta hirugarrena, kontaketa hutsa. Horren bitartez, aztertuko dugu ea nola erabiltzen dugun hizkuntza. Gure “zaharrek” zer eratako moldeak zituzten ipuinak kontatzeko. Elipsiaren indarra, ahozko kontaketaren estilistika, isiltasunaren garrantzia, erritmoaren zentzua. Nola erabiltzen ditugun begiak, keinuak eta imintzioak. Nola erabiltzen dugun ahotsa. Nola sortzen dugun espazio errituala. Nola aukeratzen ditugun ipuinak. Zein den kontalariaren jarrera. Naturala izatearekin aski ote den. Haur txikiei edota haur handiei edo helduei kontatzea desberdina ote den. Bitartekoak nola erabil ditzakegun. Aukeratzen dugun espazioak zer baldintza behar dituen. Edozein memento ote den egokia ipuinak kontatzeko. Ipuinak kontatzen ari garenean zer irudikatzen dugun. Nola hartzen dugun arnasa. Zer partekatzen dugun entzuleekin. Zer den magia, zer umorea eta zer konfiantza. Afektua bilatzen ote dugun, edota efektua. Emoziorik partekatzen ote dugun eta abar.
UMEEKIN PARTEKATZEKO MUSIKA ETA IPUINAK JASO DITUZTE “TXILIPRISTIN”-EN
Haur kanta eta ipuin sorta aurkeztu zuten atzo Donostian Juan Carlos Irizar musikagileak, Toti Martinez de Lezea idazleak eta Ana Centeno eta Mertxe Merino andereñoek. Bi urteko lanaren ondorio da «Txilipristin" izenburupean kaleratu duten obra. Etxean eta ikastetxean erabiltzeko materiala da. Besteren artean, Aita Donostia eta Resurrecion Maria Azkue egileek utzitako ondarea berreskuratu du, doinu eta luma berrien alboan.
Juan Carlos Irizarren, Ana Centenoren eta Mertxe Merinoren ekimena da ``Txilipristin''. Irizar aita denez, eta andereño biak hezitzaile direnez, umeekin jarduteko material berrien beharra sumatu izan dute, eta horri erantzuteko asmoarekin ekin zioten proiektu horri.
«Guraso izanik, banuen, bada, halako proiektu batean inplikatzeko gogoa. Banekien andereño hauek umeekin aritzeko material gehiagoren beharra zutela eta prest zeudela horren alde lanean jarduteko. Elkartu ginen eta ideia hau suertatu zen», azaldu dio Irizarrek GARAri.
Duela bi urte jarri ziren martxan. Emaitza 31 abesti biltzen dituen diskoa eta Jon Joseba Aizpuruak idatziriko ipuin sorta dira. CD eta ipuinak batu eta liburu itxurarekin merkaturatu dute. Haurren hizkerara hurbildu dira, eta Urola Kostan erabiltzen duten hitz bat hautatu dute izenbururako: txilipristin. «Txikiekin gozatzeko pentsatua dagoenez, egokia iruditu zitzaigun hitz hau gure lanaren izenbururako», adierazi du.
CDak lau atal ditu: jolasteko kantak, jaten laguntzekoak, lotarakoak eta herriko abestiak. Ana Centeno eta Mertxe Merino arduratu dira dokumentazioaz eta entzuten diren piezen hautaketaz. Azterketa sakona egin dute, Aita Donostia eta Resurreccion Maria Azkue egileek utzitako ondarea kontuan hartuta. «Haiek egin zutena ahaztu ez dadin nahi dugu, umeen artean ezagutzera eman, gaurko umeek ez dutelako haien berri. Gure kultura aberasten jarraitzeko modu bat da», esan du Irizarrek.
Pieza horiek berritzea, moldaketak egitea eta jatorrizko musika sortzea izan da musikagile gipuzkoarraren lana. «Baziren erritmo ezagun zenbait, EuskalHerriko jakintzatik hartuak asko, musikarik gabekoak; horiei musika jarri diet», azaldu du.
Haurrak kontuan hartuta sortutako doinuak dira, erraz eta laburrak, xume eta alaiak.
Hainbat abesti haurrek abestu dituzte, bakarlari gisa edo helduekin batera.
Martinez de Lezearekin
Pieza bakoitzaren jatorria modu argian adierazita dago. Gainera, Toti Martinez de Lezea idazleak sarrera bat egin dio atal bakoitzari; alegia, jolasteko, jaten laguntzeko, lotarako edo herri abestiak zeintzuk diren azaltzen du egile arabarrak. Disko-liburuaren aitzinsolasa ere Toti Martinez de Lezeak berak sinatzen du.
Jon Joseba Aizpuruak, bestetik, umeei kontatzeko istorio laburrak idatzi ditu. Disko-liburu horretarako espresuki egindakoak dira 29 ipuinak.
Gurasoek umeei kontatzeko istorioak dira. 0 eta 10 urte bitarteko haurrei zuzendutakoak. Zaharrenek, 6 eta 10 urtekoek, irakurtzeko moduko testuak aurkituko dituzte Aizpuruaren proposamenean.
``Txilipristin'' ilustrazio biziz atonduta dator. Umeek berek egindakoak dira irudiak. «Urte batetik 10 urtetara bitartekoek marraztutakoak dira; kolore handiko lanak dira», azaldu du. Nagusiek gaiarekin lotutako margoak sortu dituzte.
Irizar oso gustura lotu zaio lan horri, eta badu buruan antzeko beste proiektu bat.
Juan Carlos Irizarren, Ana Centenoren eta Mertxe Merinoren ekimena da ``Txilipristin''. Irizar aita denez, eta andereño biak hezitzaile direnez, umeekin jarduteko material berrien beharra sumatu izan dute, eta horri erantzuteko asmoarekin ekin zioten proiektu horri.
«Guraso izanik, banuen, bada, halako proiektu batean inplikatzeko gogoa. Banekien andereño hauek umeekin aritzeko material gehiagoren beharra zutela eta prest zeudela horren alde lanean jarduteko. Elkartu ginen eta ideia hau suertatu zen», azaldu dio Irizarrek GARAri.
Duela bi urte jarri ziren martxan. Emaitza 31 abesti biltzen dituen diskoa eta Jon Joseba Aizpuruak idatziriko ipuin sorta dira. CD eta ipuinak batu eta liburu itxurarekin merkaturatu dute. Haurren hizkerara hurbildu dira, eta Urola Kostan erabiltzen duten hitz bat hautatu dute izenbururako: txilipristin. «Txikiekin gozatzeko pentsatua dagoenez, egokia iruditu zitzaigun hitz hau gure lanaren izenbururako», adierazi du.
CDak lau atal ditu: jolasteko kantak, jaten laguntzekoak, lotarakoak eta herriko abestiak. Ana Centeno eta Mertxe Merino arduratu dira dokumentazioaz eta entzuten diren piezen hautaketaz. Azterketa sakona egin dute, Aita Donostia eta Resurreccion Maria Azkue egileek utzitako ondarea kontuan hartuta. «Haiek egin zutena ahaztu ez dadin nahi dugu, umeen artean ezagutzera eman, gaurko umeek ez dutelako haien berri. Gure kultura aberasten jarraitzeko modu bat da», esan du Irizarrek.
Pieza horiek berritzea, moldaketak egitea eta jatorrizko musika sortzea izan da musikagile gipuzkoarraren lana. «Baziren erritmo ezagun zenbait, EuskalHerriko jakintzatik hartuak asko, musikarik gabekoak; horiei musika jarri diet», azaldu du.
Haurrak kontuan hartuta sortutako doinuak dira, erraz eta laburrak, xume eta alaiak.
Hainbat abesti haurrek abestu dituzte, bakarlari gisa edo helduekin batera.
Martinez de Lezearekin
Pieza bakoitzaren jatorria modu argian adierazita dago. Gainera, Toti Martinez de Lezea idazleak sarrera bat egin dio atal bakoitzari; alegia, jolasteko, jaten laguntzeko, lotarako edo herri abestiak zeintzuk diren azaltzen du egile arabarrak. Disko-liburuaren aitzinsolasa ere Toti Martinez de Lezeak berak sinatzen du.
Jon Joseba Aizpuruak, bestetik, umeei kontatzeko istorio laburrak idatzi ditu. Disko-liburu horretarako espresuki egindakoak dira 29 ipuinak.
Gurasoek umeei kontatzeko istorioak dira. 0 eta 10 urte bitarteko haurrei zuzendutakoak. Zaharrenek, 6 eta 10 urtekoek, irakurtzeko moduko testuak aurkituko dituzte Aizpuruaren proposamenean.
``Txilipristin'' ilustrazio biziz atonduta dator. Umeek berek egindakoak dira irudiak. «Urte batetik 10 urtetara bitartekoek marraztutakoak dira; kolore handiko lanak dira», azaldu du. Nagusiek gaiarekin lotutako margoak sortu dituzte.
Irizar oso gustura lotu zaio lan horri, eta badu buruan antzeko beste proiektu bat.
HAURREI ZUZENDUTAKO HIRU LIBURU KALERATU DITU ELKARREK, BI IPUINAK ETA POEMA LIBURUA BESTEA
Elkar argitaletxeak Xaguxar bildumaren baitan haurrentzako hiru liburu kaleratu ditu: Joxantonio Ormazabalen «Ilunorduak eta argilaurdenak», Xabier Mendigurenen «Miss Txatarra» eta Katixa Agirreren «Paularen seigarren atzamarra». Lehena 12 urtetik gorako umeei dago zuzendua, eta gainontzeko biak 10 urtetik gorakoei.
Katixa Agirreren liburuak Paula izeneko haur baten gorabeherak biltzen ditu. Paulak seigarren atzamar bat du eskuetako batean, besteek pentsatzen dutena ezagutzeko aukera ematen dio atzamarrak, hain zuzen. Desberdina da hortaz Paula, baina harro dago.
Agirreren lana «Ni ez naiz normala» esaldiarekin hasten bada, Xabier Mendigurenen lana «Ni ez naiz señorita bat»ekin hasten da, «giro gordinago» batean murgilduko garen seinale. «Historia bat beti ideia edo irudi batetik sortzen da, eta nik neskatila bat ingurune maskulino batean kokatu nahi nuen», esan zuen Mendigurenek. Ingurune maskulino hori, txatartegi bat da, «zikinkeriaren» zantzua era baduena, eta neskatilaren aita gainera heavy-a da eta hau gutxi balitz, moteroa. Katixak ez du amarik, baina ipuinean zehar honen gaineko informazioa biltzen joango da.
Hiru liburuetatik azkena, «Ilunorduak eta argilaurdenak», poesia liburua da. Bi urtetako lana da Joxantonio Ormazabalek esan zuenaren arabera, eta bereziki umeei zuzendua badago ere, helduek ere gustuko izan dezakete. «Bizitzari eta neure buruari begiratu diot, hausnarketa moduko bat da», esan zuen egileak.
Ipuinetako marrazkiak Patxi Gallegok egin ditu eta poesia liburuetakoak berriz Elena Odriozolak. Egile guztiak oso kontentu azaldu ziren ilustrazioekin.
Katixa Agirreren liburuak Paula izeneko haur baten gorabeherak biltzen ditu. Paulak seigarren atzamar bat du eskuetako batean, besteek pentsatzen dutena ezagutzeko aukera ematen dio atzamarrak, hain zuzen. Desberdina da hortaz Paula, baina harro dago.
Agirreren lana «Ni ez naiz normala» esaldiarekin hasten bada, Xabier Mendigurenen lana «Ni ez naiz señorita bat»ekin hasten da, «giro gordinago» batean murgilduko garen seinale. «Historia bat beti ideia edo irudi batetik sortzen da, eta nik neskatila bat ingurune maskulino batean kokatu nahi nuen», esan zuen Mendigurenek. Ingurune maskulino hori, txatartegi bat da, «zikinkeriaren» zantzua era baduena, eta neskatilaren aita gainera heavy-a da eta hau gutxi balitz, moteroa. Katixak ez du amarik, baina ipuinean zehar honen gaineko informazioa biltzen joango da.
Hiru liburuetatik azkena, «Ilunorduak eta argilaurdenak», poesia liburua da. Bi urtetako lana da Joxantonio Ormazabalek esan zuenaren arabera, eta bereziki umeei zuzendua badago ere, helduek ere gustuko izan dezakete. «Bizitzari eta neure buruari begiratu diot, hausnarketa moduko bat da», esan zuen egileak.
Ipuinetako marrazkiak Patxi Gallegok egin ditu eta poesia liburuetakoak berriz Elena Odriozolak. Egile guztiak oso kontentu azaldu ziren ilustrazioekin.
Suscribirse a:
Entradas (Atom)
